XXI Powszechny Zjazd Historyków Polskich 2024

W dniach  17-20 września 2024 r. w Białymstoku w 100-lecie przekształcenia Towarzystwa Historycznego z siedzibą we Lwowie w Polskie Towarzystwo Historyczne, odbył się XXI Powszechny Zjazd Historyków Polskich. Organizatorem było Polskie Towarzystwo Historyczne we współpracy z Komitetem Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytet w Białymstoku. Honorowy patronat nad Zjazdem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Zjazd odbył się pod hasłem Człowiek twórcą historii przez co chciano wskazać na znaczenie i wpływ działalności ludzkiej na kształtowanie rzeczywistości na przestrzeni dziejów.

Obrady Zjazdu koncentrowały się wokół sześciu głównych tematów oraz dwudziestu siedmiu paneli problemowych organizowanych przez uczonych i badaczy oraz Partnerów Instytucjonalnych Zjazdu: Instytut Pamięci Narodowej, Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Muzeum Historii Polski i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Wydział Historyczny UG podczas wydarzenia reprezentowali: dr Tomasz Rembalski, który wziął udział w panelu Miasto i przestrzeń miejska na pograniczach ziem polskich w epoce zaborów (1772- 1918). Próba nowego spojrzenia, wygłosił referat pt. Przestrzeń miejska Bytowa w prowincji pomorskiej w latach 1865-1873; dr hab. Grzegorz Berendt, prof. UG jako organizator i prowadzący panel Relacje polsko-żydowskie w latach 1939-1945; prof. dr hab. Tadeusz Stegner uczestniczący w panelu Wielka modernizacja – Europa Środkowa od połowy XIX do końca lat trzydziestych XX w., przedstawił tematykę państwa i narodu, społeczną i wyznaniową; prof. dr hab. Sobiesław Szybkowski jako uczestnik jednego z sześciu głównych tematów Europa Jagiellonów (XIV-XVI wiek) w świetle najnowszych ustaleń historiografii. Próba nowej interpretacji, wygłosił referat pt. Zgromadzenia stanowe i parlamentaryzm w Królestwie Polskim epoki jagiellońskiej (1506). Ostatnie trzydziestolecie badań.

Dr Anna Łysiak-Łątkowska była organizatorką i moderatorką panelu Od wariolizacji do szczepionki współczesnej. Udział w tym ostatnim wzięła również dr hab. Iwona Janicka, prof. UG. W referacie pt. Wyścig o szczepionkę przeciwko cholerze w drugiej połowie XIX w. jako element rywalizacji naukowej i politycznej zaprezentowała znaczenie rywalizacji przedstawicieli środowiska lekarskiego oraz istotną rolę czynników politycznych i ekonomicznych wpływających na odkrycia medyczne.

Wszystkie referaty wygłoszone podczas głównych i problemowych paneli zostały wydane w 8-tomowym zbiorze pod tytułem Człowiek twórcą historii (Białystok 2024) pod redakcją prof. dr. hab. Cezarego Kuklo oraz dr. Wojciecha Walczaka.

Część naukową XXI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich uświetniła Gala Historyka z okazji 100-lecia Polskiego Towarzystwa Historycznego. Podczas uroczystości wręczono medale Pro Historia, Nagrodę Honorową im. Joachima Lelewela oraz nagrodę „Książka Historyczna Roku im. K. Modzelewskiego”. Medale Pro Historia za wkład w szerzenie i popularyzację wiedzy historycznej przyznawano w trzech kategoriach: złotej, srebrnej i brązowej. Złoty medal za wieloletnią działalność i wkład w organizację Olimpiady Historycznej otrzymała sekretarz OH Okręgu Pomorskiego, mgr Anna Janczewska.

Podczas trwania Zjazdu obchodzono 50-lecie Olimpiady Historycznej, która od czasu pierwszej edycji odbywa się w sposób nieprzerwany. Olimpiada Historyczna stanowi jeden z najważniejszych celów działalności PTH przyczyniając się do popularyzacji wiedzy historycznej wśród młodych ludzi, a wielu spośród jej laureatów stało się znanymi historykami.

Podczas panelu 50 lat Olimpiady Historycznej z perspektywy uczestników i organizatorów medalami z okazji 50-lecia konkursu nagrodzono: dr. hab. Grzegorza Berendta, prof. UG; prof. dr. hab. Sobiesława Szybkowskiego; mgr Annę Janczewską oraz dr. hab. Franciszka Nowińskiego, em. prof. UG;  dr hab. Annę Paner, em. prof. UG; dr hab. Gabrielę Majewską, em. prof. UG, w imieniu których medale odebrał Dziekan Wydziału Historycznego dr hab. Arkadiusz Janicki, prof. UG.

Ważnym elementem wydarzenia był konkurs na najlepszy poster, podczas którego młodzi naukowcy mieli możliwość zaprezentowania swoich badań. Członkinią Jury konkursu sesji posterowej doktorantów była prof. dr hab. Beata Możejko. W konkursie wzięła udział doktorantka Szkoły Doktorskiej UG, mgr Anna Siekierska, która przedstawiła poster na temat Nauczyciele i nauczycielki trójmiejskich szkół w latach 1945-1989. Charakterystyka grupy zawodowej i jej postaw w kontekście przemian społeczno-politycznych i gospodarczych. 

           Niezwykłym pokazem, który odbywał się podczas Zjazdu był Mapping - Our Story, przygotowany na podstawie materiałów archiwalnych i zrealizowany przy użyciu najnowszej technologii informatycznej. Historia i dziedzictwo Podlasia ukazane zostały poprzez światło, dźwięk i obraz w multimedialnym ujęciu. Widowisko można było oglądać w ogrodach na ścianie Pałacu Branickich (od strony dziedzińca paradnego). W ramach Zjazdu odbyło się również szereg imprez towarzyszących jak: pokazy grup rekonstrukcyjnych reprezentujących różne epoki, targi książki historycznej, wystawa Her Story oraz wystawy Archiwów Państwowych i Instytutu Pamięci Narodowej, przeglądy filmowe.

        Podczas ostatniego spotkania uczestników ogłoszono, że za kolejnych pięć lat zjazd historyków odbędzie się w Łodzi.

Oprac.

dr hab. Iwona Janicka, prof. UG

Członkini Zarządu Głównego PTH

dr Anna Łysiak-Łątkowska

Prezes PTH Oddział w Gdańsku