Sukcesy naukowe prof. dr. hab. Mirosława P. Kruka
Dnia 9.10.2025 r. odbyło się posiedzenie Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności (w trybie zdalnym na platformie ZOOM-PAU), na którym prof. dr hab. Mirosław P. Kruk wraz z dr Elżbietą Musialik (Muzeum Narodowe w Krakowie) i dr. hab. Marcinem Wołoszynem, prof. UR (Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa e.V./Uniwersytet Rzeszowski) wygłosili referat pt. "Stauroteka Książąt Czartoryskich MNK XIII-3927/a-b w świetle nowych badań".
Omówione zostały wyniki analiz o różnorodnym charakterze, związane z badaniem składu pierwiastkowego warstwy malarskiej, zaprawy, rozpoznaniem charakteru drewna, oprawy metalowej, jak też tkaniny naklejonej na rewers relikwiarza. Badania przeprowadzono m.in. w Laboratorium Badań i Analiz Nieniszczących Obiektów Zabytkowych, czyli LANBOZ przy Muzeum Narodowym w Krakowie zaś próbki metalu z oprawy w laboratorium w Mannheim (Research laboratory CEZA = Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie, zinterpretowane przez dr Stephena Wiliama Merkela, zatrudnionego Vrije Universiteit w Amsterdamie). Wskazano na wielkie znaczenie fotografii analitycznych, mikroskopowych i mapowania MA-XRF, które otwierają drogę do analizy filologicznej ujawnionych inskrypcji. Osobno przebadano domniemane relikwie. Spis substancji organicznych wyodrębniony w Zakładzie Medycyny Sądowej w Krakowie poddany został interpretacji przez dostępne modele sztucznej inteligencji, tj. ChatGPT, Gemini i DeepSeek. Wszystkie zaś wymienione metody służą pogłębionej komparatystycznej analizie historyczno-artystycznej, która pozwala na doprecyzowanie proweniencji dzieła i środowiska artystycznego, z którym należy je wiązać, jak też odtworzenie dziejów obiektu i ostatecznie określenie jego znaczenia i przeznaczenia. W tym celu wykorzystana została m. in. literatura pozyskana w trakcie kwerendy w Bibliotece Bizantynistycznej w Collège de France, zrealizowanej przez prof. M. P. Kruka w czerwcu tego roku, a sfinansowanej z funduszy UG przeznaczonych na badania naukowe. Wykład był dostępny dla studentów II roku i grup seminaryjnych, dla których prof. M. Kruk prowadzi zajęcia i którzy wyrazili ochotę, by go wysłuchać.
Tego samego dnia nadeszła wiadomość z Wydawnictwa Wiley, że artykuł napisany wspólnie przez prof. Mirosława P. Kruka oraz dr. hab. Mariusza Kędzierskiego, prof. UJ pt. "Relationship and source of whitings used as a painting ground in icons from Polish museum collections based on their calcareous nannofossil content", został po wielu miesiącach polemik z recenzentami przyjęty do druku w presiżowym czasopiśmie „Archaeometry”, wydawanym przez Uniwersytet w Oxfordzie (200 punktów na liście ministerialnej). Artykuł ma z automatu nadany tzw. numer DOI: 10.1111/arcm.70059. Zbiega się to w czasie z ponownym przyznaniem pierwszego miejsca w dla uczelni w Oxfordzie w rankingu Times Higher Education World University Rankings 2026. Sklasyfikowano w nim ponad dwa tysiące uczelni z ponad 100 krajów świata, w tym 42 z Polski. Oceniano je w pięciu kategoriach: nauczanie, środowisko badawcze, jakość badań, umiędzynarodowienie i współpraca z przemysłem. Druk w tym wydawnictwie zatem to prawdziwe wyróżnienie. „Archaeometry” jest czasopismem naukowym, międzynarodowym, poświęconym zastosowaniu nauk fizycznych i biologicznych w archeologii, antropologii i historii sztuki.
We wspomnianym artykule opisane zostały wyniki badań zaprawy kredowej w średniowiecznych ikonach ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Narodowego w Przemyślu w konfrontacji ze złożami kredy w Chełmie i Mielniku n. Bugiem. Wykorzystane zostały metod badań statystycznych i jakościowych mikroskamieliń, czy inaczej nannoskamieniałości zachowanych we wspomnianych zaprawach, celem określenia miejsca pobrania materiału do wykonania owych zapraw oraz ustalenia wzajemnych powiązań pomiędzy badanymi dziełami malarskimi na podstawie ujawnionych podobieństw i różnic w profilu geologicznym zastosowanych w nich gruntów.