Walencja

W dniach 17-21 marca 2018 roku studentki II i III roku etnologii gdańskiej wraz z organizatorką i opiekunem naukowym wyprawy, dr Katarzyną Lindą-Gryczą, wyjechały do Hiszpanii na odbywającą się w Walencji fiestę – święto ognia „Las Fallas”. Celem tego wyjazdu badawczego było przeprowadzenie obserwacji uczestniczącej i dokumentacji fotograficznej fiesty oraz badanie kwestionariuszowe wśród jej uczestników.

 

Fiesta „Las Fallas”, zwana też Świętem Ognia, stanowi ważny element kultury Walencjan. Uroczystości otwierające „Las Fallas” miały miejsce 25 lutego, natomiast jej kulminacja nastąpiła 19 marca, podczas obchodów dnia św. Józefa, który jest ważnym religijnym świętem w Hiszpanii. Kilka lat temu fiesta została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Najbardziej charakterystycznym elementem święta są fallas, czyli konstrukcje z papieru i wosku wzniesione na drewnianych rusztowaniach. W 2018 roku w Walencji zbudowano około 400 takich figur. Obecnie fiesta jest świętowana z ogromnym rozmachem i niestety, ulega coraz większej komercjalizacji.

 

Nasze studentki uczestniczyły tylko w trzech ostatnich, ale za to najważniejszych dniach „Las Fallas”. Dzięki temu mogły podziwiać wiele związanych z tym świętem zwyczajów: mascleta (czyli pokazy pirotechniczne charakteryzujące się dużą ilością dymu oraz hałasem); procesje ubranych w tradycyjne stroje mieszkańców Walencji, niosących kwiaty składane potem pod figurą Najświętszej Marii Panny, patronki Walencji; artystyczne oświetlenia ulic; corre foc (czyli paradę pirotechniczną z użyciem ognia i fajerwerków) oraz element finałowy fiesty – palenie fallas. Na każde z tych wydarzeń przychodziły tłumy ludzi, choć niektóre z nich (np. mascleta) odbywały się codziennie przez kilkanaście dni z rzędu. 

 

Studentki wybrały się także do Muzeum Etnologicznego w Castellón de La Plana oraz do muzeum poświęconego fieście „Las Fallas” w samej Walencji. W pierwszym z nich zobaczyły używane kiedyś przez lokalnych mieszkańców przedmioty codziennego użytku oraz wystawę o języku walenckim. W drugim natomiast podziwiały „uratowane” od spalenia, najładniejsze elementy fallas, wybierane corocznie w konkursie. Muzeum prezentuje wybrane figury, tzw. ninots, z każdej edycji fiesty Las Fallas z minionych stu lat. Dzięki temu można zauważyć, jak zmieniała się technika budowy oraz tematyka  figur. Interesującym miejscem, które również odwiedziły uczestniczki wyprawy, była dawna „uratowana” falla przedstawiająca Guliwera, przerobiona obecnie na park zabaw dla dzieci.

 

Przede wszystkim jednak, podczas dni kulminacyjnych fiesty przeprowadzone zostały badania terenowe wśród uczestników Las Fallas – mieszkańców miasta i okolic oraz tych, którzy przybyli na nie z innych części Hiszpanii, a także z zagranicy. Studentki pytały m.in. o ich motywację do udziału w fieście, częstotliwość owego udziału oraz ulubione wydarzenia towarzyszące temu świętu. Dla osób, które zgodziły się wypełnić ankiety, studentki przygotowały charakterystyczne dla Polski słodycze. 

 

Wyjazd pozwolił studentkom Etnologii naocznie zapoznać się z barwną i żywiołową celebracją świąt religijnych w Hiszpanii oraz umożliwił im pierwsze zetknięcie się z terenowymi badaniami etnologicznymi zagranicą. Relacje z owych badań prezentowane były m.in. podczas Targów Akademia w 2018 i 2019 r. oraz w Muzeum Etnograficznym w Gdańsku-Oliwie.