Dr René Hernández Vera o niezwykłej bibliotece Hernando Colona i unikalnym rękopisie z początku XVI wieku
W miniony "Piątek na Historycznym" 9 maja, gościem naszego wydziału był Dr René Hernández Vera, badacz średniowiecznej i nowożytnej kultury bibliotecznej.
Podczas fascynującego wykładu pt. "A Tale of What is not Told: Decoding Hernando Colon’s Library Reader" („Opowieść o tym, czego nie powiedziano: rozszyfrowanie biblioteki Hernanda Colóna”) Dr Hernández Vera zgłębił intelektualne i historyczne znaczenie „Libro de los epítomes”, unikalnego rękopisu z początku XVI wieku.
Dr Hernández Vera, który uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie w Leeds i zajmował stanowiska akademickie m.in. na Uniwersytecie w Yorku (UK), Uniwersytecie w Padwie (Włochy) i Universidad Santo Tomás w Bogocie (Kolumbia), niedawno zakończył badania w ramach dużego projektu badawczego na Uniwersytecie w Kopenhadze, poświęconego spuściźnie ambitnego projektu bibliotecznego Hernando Colóna.
Głównym tematem wykładu był AM 377 fol., niedawno zidentyfikowany jako Libro de los epítomes – rękopis, który uważano za zaginiony. Dokument ten, odkryty w 2019 roku w kolekcji Arnamagnæan w Kopenhadze, zawiera prawie 2000 streszczeń tekstów z obszernej prywatnej biblioteki Colóna, która miała być biblioteką uniwersalną reprezentującą globalną wiedzę. Odkrycie to stało się początkiem ważnej inicjatywy naukowej, wspieranej przez Fundację Carlsberga i prywatnych darczyńców, mającej na celu stworzenie cyfrowej transkrypcji i dwujęzycznego wydania krytycznego tekstu, wraz ze szczegółowymi studiami nad jego treścią, językiem i kontekstem historycznym.
Dr Hernández Vera przedstawił Libro nie tylko jako narzędzie bibliograficzne, ale także jako pryzmat, przez który można spojrzeć na wyzwania kulturowe, intelektualne i logistyczne związane z zarządzaniem wiedzą we wczesnym okresie nowożytnym. Wykład poświęcony był dogłębnej analizie sposobu, w jaki Hernando Colón (najstarszy syn Krzysztofa Kolumba) w obliczu bezprecedensowej ilości materiałów drukowanych opracował wyrafinowane metody gromadzenia, katalogowania i zarządzania informacjami. Jego strategia streszczania i indeksowania tekstów, której przykładem jest Libro de los epítomes, ujawnia protomodernistyczną troskę o systematyzację i organizację ogromnych i stale powiększających się zbiorów wiedzy.
Libro de los epítomes dostarcza ponadto cennych informacji na temat praktyk czytelniczych i kultury intelektualnej wczesnej nowożytności. Dr Hernández Vera pokazał, w jaki sposób uczeni zajmowali się tekstami nie tylko jako czytelnicy, ale także jako krytyczni analitycy. Stosowali oni wielojęzyczne podejście i byli przeszkoleni w zakresie konkretnych technik uważnego, celowego czytania, które pozwalały im skutecznie wydobywać i syntetyzować wiedzę. Praktyki te pozwalają lepiej zrozumieć, w jaki sposób postrzegano i wykorzystywano książki w tej epoce.
Umieszczając dzieło Colóna w szerszym kontekście wczesnych nowożytnych odkryć i globalnej ekspansji, wykład opisał, w jaki sposób jego projekt biblioteczny został zainspirowany ambicją stworzenia biblioteki uniwersalnej – kompleksowego zbioru reprezentującego wiedzę znanego świata. Wizja ta była ściśle związana z intelektualnymi i imperialnymi aspiracjami imperium hiszpańskiego.
Na koniec dr Hernández Vera przeanalizował procesy, które wpłynęły zarówno na powstanie, jak i ostateczne rozproszenie bibliotek XVI wieku. Droga AM 377 fol. – od kolekcji Colóna w Hiszpanii do ponownego odkrycia kilka wieków później w Danii – ilustruje mobilność, fragmentację i wrażliwość takich zbiorów. Na przemieszczanie się tych zbiorów często miały wpływ wahania na rynku książek, zmiany sytuacji politycznej oraz szersze trendy w zakresie wymiany kulturowej i utraty dziedzictwa.
Wykład podkreślił znaczenie Libro de los epítomes nie tylko jako artefaktu historycznego, ale także jako okna na prądy intelektualne renesansu. Praca dr Hernándeza Very przyczynia się do rosnącego uznania Hernando Colóna jako postaci fundamentalnej w historii zarządzania informacją, czytelnictwem i wymiana intelektualna.
Spotkanie odbyło z inicjatywy Prof. dr Emili Jamroziak z University of Leeds, która objęła w roku akademickim 2024/25 Katedrę imienną Profesor Marii Janion na Uniwersytecie Gdańskim.
