Prof. dr hab. Mariusz Ziółkowski zaprasza na wykład wybitnego antropologa
Prof. dr hab. Mariusz Ziółkowski, który objął na Uniwersytecie Gdańskim w roku akademickim 2023/2024 Katedrę im. Marii Janion, zaprasza na wykład prof. Wiktora Stoczkowskiego pt. "Czy nasza własna wiedza może być przedmiotem analizy antropologicznej?".
Spotkanie, w ramach cyklu "Piątek na Historycznym", odbędzie się w najbliższy piątek 20 października 2023 r. o godz. 11.30 w auli 1.48 na Wydziale Historycznym UG przy ul. Wita Stwosza 55 w Gdańsku.
Wiktor Stoczkowski jest profesorem antropologii w École des hautes études en sciences sociales w Paryżu, oraz badaczem w Laboratoire d’anthropologie sociale w Collège de France. Po studiach na Uniwersytecie Warszawskim, pracuje od roku 1986 w Paryżu. Wykładał także na uniwersytetach w Yale, Montréalu, Cambridge, Bath, Leiden, Groningen, Genewie, Lozannie, Rzymie i Cagliari. Jego prace poświęcone są antropologii wiedzy w kręgu tzw. cywilizacji Zachodu. Jego ostatnie prace dotyczą etnologicznego podejścia do wiedzy nauk społecznych.
Główne publikacje prof. Stoczkowskiego: Anthropologie naïve, anthropologie savante, Paryż, CNRS-Editions, 1994 (przekład angielski : Explaining Human Origins. Myth, Imagination and Conjecture, Cambridge, Cambridge University Press, 2002); Aux origines de l’humanité. Anthologie, Paryż, Pocket, 1996; Des Hommes, des dieux et des extraterrestres. Ethnologie d’une croyance moderne, Paryż, Flammarion, 1999 (tłumaczenie polskie : Ludzie, bogowie i przybysze z kosmosu, Warszawa, PIW, 2005); Anthropologies rédemptrices. Le monde selon Lévi-Strauss, Paryż, Hermann, 2008; La Science sociale comme vision du monde. Émile Durkheim et le mirage du salut, Paryż, Gallimard, 2019 ; À la recherche d’une autre Genèse. L’anthropologie de l’« irrationnel », Paryż, La Decouverte, 2022. Pełna lista publikacji i większość tekstów są dostępne na stronie.
Czy nasza własna wiedza może być przedmiotem analizy antropologicznej?
Mamy zwyczaj nazywania wierzeniami koncepcje, w które nie wierzymy, podczas gdy rezerwujemy miano wiedzy dla koncepcji, w które wierzymy bez zastrzeżeń. Często nie jesteśmy jednak w stanie samodzielnie udowodnić większości idei uznawanych za pozytywną wiedzę. Niektóre prestiżowe teorie nauk społecznych należą do tej właśnie kategorii: mogą one stać się przedmiotem wiary, a ich autorzy – bohaterami kultu. Antropologia kultury dostarcza narzędzi, które pozwalają wyjaśnić mechanizm tego zjawiska.
Biorąc za przykład kilka klasycznych teorii nauk społecznych, Wiktor Stoczkowski spróbuje wytłumaczyć, na czym polega kulturowa siła ich atrakcji, nie zawsze proporcjonalna do ich solidności empirycznej. Nie będzie tu chodziło o polemiczną krytykę tych teorii, ani o analizę epistemologiczną ich fundamentów. Gdy antropolog bada kultury inne od swojej, nie stara się ich krytykować; w przeciwieństwie do misjonarza, nie nawraca na własne wierzenia, nie burzy idoli czczonych przez tubylców. Jego celem jest zrozumienie postulatów, które tym idolom wiarygodność zapewniają.
Wiarygodność prestiżowych teorii nauk społecznych jest także możliwa dzięki przyjęciu przez nas pewnych postulatów. Nawet wtedy, gdy teorie te są zbudowane wedle reguł nauki, nie czerpią one swojej wiarygodności wyłącznie z własnej wartości obiektywnej. Aby w nie wierzono, nie wystarczy żeby były prawdziwe. Jeżeli nie potrafią one harmonijnie współbrzmieć z całym systemem opinii, przekonań i wierzeń społeczeństwa do którego uczony się zwraca, nie staną się powszechnie wiarygodne.
Jednym z postulatów, jakie ważą ogromnie na obiorze teorii nauk społecznych, jest przekonanie, że nauki te pozwolą nam nie tylko lepiej poznać mechanizmy społeczeństwa i kultury, ale również pomogą nam w radykalnym ulepszeniu kultury i społeczeństwa.
Wiktor Stoczkowski
