Bornholm (Dania)

            W sierpniu i wrześniu 2012 r. studenci Instytutu Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego brali udział w ekspedycji archeologicznej na Bornholmie prowadzonej przez mgr Karolinę Czonstke oraz mgr Bartosza Świątkowskiego przy współpracy z archeologami z Bornholms Museum Rønne.

            W trakcie prowadzonych prac archeologicznych zostały przebadane dwa stanowiska: Nygård, Rønne, znajdujące się na południu wyspy oraz Klippehøj par. Olsker, położone na północy.

            Na pierwszym z nich odkryto pozostałości długiego domu wikińskiego (30 m). W jego obrębie zaobserwowano wyraźny podział przestrzeni na mieszkalną (tzw. „czystą”) i gospodarczą (tzw. „brudna”). Z pierwszej z nich pochodzą głównie liczne fragmenty ceramiki. Ponad to w wypełniskach wkopów wykonanych pod główne słupy konstrukcyjne natrafiono na dwa dobrze zachowane grzebienie rogowe. Natomiast z drugiej pozyskano nieomal wyłącznie materiał pokonsumpcyjny w postaci kości zwierząt oraz ości ryb. Na podstawie odkrytego materiału omawiane konstrukcje można datować na 2 poł. X w.

Także na drugim ze stanowisk badano relikty długiego domu wikińskiego (jednego z najlepiej zachowanych na wyspie), ale datowanego na wieki XI i XII. Zatem dom ten był zamieszkiwany w tym samym czasie, w którym wznoszono położoną w pobliżu romańską rotundę w Olsker. Zachowały się jedynie ślady po słupach i rowach odprowadzające wodę z dachu do specjalnie przygotowanego odstojnika. Odkryto materiał ceramiczny i żelazne nity i gwoździe.

            Na obydwu stanowiskach najliczniej reprezentowaną kategorię zabytków była ceramika, a zwłaszcza ceramika słowiańska. W przypadku stanowiska Nygård, Rønne współwystępowała ona z ceramiką wikińską w przeciwieństwie do stanowiska w Klippehøj, gdzie mamy do czynienia z dominacją ceramiki słowiańskiej. Dzięki możliwości prowadzenia badań na dwóch stanowiskach pochodzących z różnych faz było możliwe uchwycenie procesu stopniowego wypierania gorzej wykonanej ceramiki wikińskiej (lepiona ręcznie) przez lepszą technologicznie ceramikę słowiańską (wykonaną na kole, wypalaną w wyższej temperaturze, a przez to o twardszych ściankach). Na szczególną uwagę zasługuje tutaj materiał zabytkowy pochodzący ze stanowiska Nygård, Rønne, którego dość wczesne datowanie uprawdopodobnia hipotezę o wcześniejszym pojawieniu się ceramiki słowiańskiej na wyspie, niż dotychczas sądzono (początek XI w.). Proces ten mógł być efektem stopniowej intensyfikacji kontaktów pomiędzy mieszkańcami wyspy, a południowymi wybrzeżami Bałtyku, jak również pojawienia się na Bornholmie niewielkich grup osadników słowiańskiego pochodzenia.

            Członkowie ekspedycji mieli też okazję wziąć udział w interwencji związanej z odkryciem na stanowisku Skovsholm, par. Ibsker (wschodni kraniec wyspy) skarbu srebrnych monet. Na chwilę obecną udało się ustalić, iż składał się on ze 152 monet o łącznej wadze ok. 2,5 kg. W jego skład wchodziły głównie arabskie dirhemy (m.in. emisje z czasów dynastii Omajjadów i Abbasydów), a także 2 perskie monety datowane na rok 612 (Chosrow II Parwiz z dynastii Sassanidów).